Het was half juli. We waren een weekje met zijn drietjes. Mijn twee meiden en ik. We maakten er een feestje van. Overdag leuke dingen, ’s avonds met zijn drieën in het grote bed.
De laatste ochtend van deze feestweek, werd mijn oudste al vroeg wakker. Ze sprong het bed uit en liep naar het raam. “Even kijken wat voor weer het is”, riep ze en trok de gordijnen open.
Het volgende wat ik hoorde was een enorm geraas. En vanuit mijn ooghoeken zag ik iets heel groots, heel snel naar beneden komen. Bovenop haar. Ik schoot overeind om te zien wat er gebeurde. Ik zag mijn oudste onder de enorme lap stof vandaan kruipen (dat dus de gordijnen bleken te zijn, die een paar seconde geleden nog heel netjes aan het plafond hingen). Ze keek mij aan en wachtte op de woorden die uit mijn mond zouden komen. Ik had mijn mond al open om de woorden eruit te gooien.
Maar op dat moment gebeurde er iets geks. Er ging een enorme alarmbel af. In mijn hoofd dan.
Het was alsof er een groot bord met knipperende neonletters en luide sirenes voor mijn ogen sprong waarop te lezen stond: “Pas op! Relatiegevaar!”
In een fractie van een seconde sloot ik mijn mond weer. Keek haar aan, opende mijn mond opnieuw en riep: “Jeetje zeg. Ik schrok me kapot. Jij zal ook wel geschrokken zijn”.
Mijn oudste vloog me in mijn armen en verkondigde hoe vreselijk ze geschrokken was. De minuten erna wisselden we uit wat we wel niet dachten dat er allemaal gebeurd was. Wie het ergste geschrokken was en hoe blij we waren dat ze niet gewond was geraakt door de gordijnrails (die ook meegekomen was). De jongste deed ook een duit in het zakje en deelde met ons hoe erg zij geschrokken was, terwijl ze haar armpjes stevig om ons klemde. Zo bleven we een paar minuten zitten
Laat ik voor de grap eens schetsen wat mijn reactie was geweest als die enorme alarmbel niet was afgegaan (de woorden lagen namelijk al op het puntje van mijn tong klaar). Het tafereeltje had zich dan waarschijnljik als volgt voorgedaan:
Ik (behoorlijk luid): “Wat doe je nou! Ik zeg je toch elke keer weer. Doe die gordijnen toch eens op een normale, rustige manier open. Je moet er niet aan trekken. Kijk dan wat er gebeurt. Alles ligt op de grond.
Mijn dochter kennende had ze verslagen gereageerd met woorden als: “Ik deed ze ook normaal open”. Waarop ik weer had geantwoord: “Als je ze normaal open had gedaan, zouden ze niet naar beneden komen zetten!“ Met uiteindelijk als resultaat: een boze moeder, boze dochter en een geschrokken jongste dochter die er stilletjes tussen uit zou knijpen.
zo’n reactie zou de plank volledig hebben misgeslagen. Een boze reactie zou geen recht gedaan hebben aan mijn dochter, of aan de situatie en ook niet aan mezelf. Want mijn allereerste gevoel was geen boosheid. Het was angst, machteloosheid (want in dat eerste momentje dat maar een fractie van een seconde duurde wist ik niet dat het “maar” het gordijn was).
Boosheid is de meest voorkomende reactie van ouders naar hun kinderen toe op momenten dat er iets voorvalt. Het is een gevoel dat vaak vrij dominant komt opzetten als er iets gebeurd is. En toch is boosheid nooit je eerste gevoel. Het is altijd een reactie op een ander gevoel. Maar vaak volgt boosheid zo snel op een ander gevoel dat wij denken dat het ons eerste, diepste gevoel is.
Boosheid is niets anders dan een overlevingsstrategie, een bescherming. Een manier om om te gaan met een dieper onderliggend gevoel van bijvoorbeeld angst, pijn of machteloosheid (gevoelens die soms te erg kunnen zijn om te voelen). Door daar boosheid voor te zetten hoef je die andere nare gevoelens niet meer te voelen.
Boosheid kan dus heel erg nuttig zijn. Het zorgt ervoor dat je in actie kan komen op momenten van gevaar. Het is ook een hele handige strategie die je in kunt zetten als je je ergert en als je iemand duidelijk wilt maken dat jij wilt dat iets op een andere manier gaat. (Bijvoorbeeld als je al voor de derde keer die dag bent gestruikeld over de schoenen die midden in de woonkamer liggen).
Maar buiten gevaarlijke situaties en een goed bruikbare strategie is het ook een aangeleerd patroon dat helemaal niet altijd zo handig (meer) is. Het is vaak een (onbewust) patroon geworden dat meer schade oplevert dan dat het iets opbouwt. Bijvoorbeeld in het geval van een klein meisje dat onder een enorme lap stof vandaan komt en met een geschrokken gezichtje jouw reactie afwacht!
Het goede nieuws is: als jij je ervan bewust bent dat jouw boze reactie een overlevingsstrategie is die eigenlijk een ander gevoel verbergt en dat jouw boze reactie een patroon is geworden dat relaties meer kwaad kan doen dan dat het iets opbouwt, kun je elk moment besluiten om er wat aan te doen. Je kunt elk moment besluiten om niet je kind op zijn kop te geven vanwege onhandig gedrag, maar in plaats daarvan je echte eerste gevoel te benoemen. Want geloof me, je kind heeft heus zelf al een mening over wat er gebeurd is. Het vergt een enorm doorzettingsvermogen. Het is een kwestie van vallen en opstaan. Van tien keer de mist in gaan voor je er eindelijk eens op tijd aan denkt (ik kan er over meepraten). Maar als het je lukt, gebeuren er mooie wondertjes!